|
ROŚLINY
I GRZYBY CHRONIONE POLESKIEGO PARKU NARODOWEGO
Na
obszarze Parku stwierdzono występowanie 68 gatunków roślin
chronionych, w tym 17 gatunków chronionych częściowo. Ponadto
podano też 37 gatunków chronionych porostów i 7 gatunków
chronionych grzybów.
Do roślin
objętych ochroną całkowitą należą 4 gatunki widłaków: bardzo
rzadki widłaczek torfowy, mający zaledwie 2 stanowiska w Parku
widlicz spłaszczony oraz licznie występujące widłak jałowcowaty
i goździsty. Spośród chronionych krzewów na uwagę zasługują
relikty polodowcowe, takie jak brzoza niska oraz wierzby: borówkolistna
i lapońska. Brzoza niska ma tutaj jedne z najliczniejszych
stanowisk w Polsce. Goździk pyszny bardzo licznie występuje na
torfowiskach niskich i wilgotnych łąkach, natomiast goździk
piaskowy i lepnica litewska spotykane są przede wszystkim na
piaszczystych, ubogich glebach w lasach. W takich miejscach, na
odkrytych polanach i brzegach lasu, napotkamy rojownika pospolitego.
Natomiast w lasach grądowych i w dąbrowach – orlika pospolitego,
parzydło leśne, pięknie kwitnący wiosną, ale silnie trujący
wawrzynek wilczełyko i zawsze zielony bluszcz pospolity. Tam zaś,
gdzie w lasach wapienne podłoże zalega bardzo płytko pod warstwą
gleby i dużo światła dociera do dna lasu lub na polanach spotkamy
naparstnicę zwyczajną i lilię złotogłów, a na bezleśnych „grądzikach”
pośród torfowisk kostkę kielichowatą, również lubiącą
wapienne podłoże. W borach świeżych pośród runa borówki
czernicy, popularnie nazywanej czarną jagodą, występuje pomocnik
baldaszkowy.
W
eutroficznych wodach Parku napotkamy grążel żółty i grzybienie
północne, popularnie zwane „liliami wodnymi”. Pośród
licznych wokół jezior torfowisk spotkamy 3 gatunki owadożernych
rosiczek. Najczęstsza jest rosiczka okrągłolistna, rzadsza r. długolistna.
Oba te gatunki tworzą często mieszańce, występujące pod nazwą
rosiczka owalna, które pokrojem i kształtem liści przypominają
najrzadszą – rosiczkę pośrednią. Pełnik europejski, gnidosz
królewski, goryczka wąskolistna, goryczuszki błotna i gorzkawa,
ciemiężyca zielona, mieczyk dachówkowaty i kosaciec syberyjski to
gatunki związane najczęściej z wilgotnymi i podmokłymi łąkami
trzęślicowymi, występującymi na obrzeżach torfowisk niskich, a
najliczniejsze populacje tych roślin występują w kompleksie
Bagien Bubnów i Staw. Najciekawszą grupę roślin, jaką są
storczyki, w Parku reprezentuje 14 gatunków i 1 podgatunek. Do
najrzadszych (po 1 stanowisku) należą obuwik pospolity i buławnik
mieczolistny, którego stanowiska ostatnio nie odnaleziono oraz buławnik
czerwony i lipiennik Loesela, mające tutaj po 2 stanowiska. Do
rzadszych należą podkolan biały, podkolan zielonawy, kukułka
(storczyk) szerokolistna, kukułka (storczyk) plamista, gółka długoostrogowa,
kruszczyk szerokolistny, listera jajowata i bezzieleniowy, pasożytniczy
gnieźnik leśny. Natomiast kukułka (storczyk) krwista i kruszczyk
błotny to najpospolitsze storczyki Parku, a jedynie podgatunek kukułka
krwista żółtawa występuje rzadziej i tylko na Bagnie Bubnów i
Staw.
Rośliny
objęte ochroną częściową są liczniejsze. Niektóre z nich, np.
kruszyna pospolita, bagno zwyczajne, kocanki piaskowe, konwalia
majowa, kopytnik pospolity, czy kalina koralowa to rośliny w Parku
pospolite i często występujące masowo. Do licznych należą też:
porzeczka czarna, pierwiosnka lekarska, przytulia (marzanka) wonna,
centuria pospolita, i turówka leśna. Paprotka zwyczajna w Parku
znana jest tylko z 3 stanowisk.
Jedyny
porost objęty ochroną częściową to występująca na ubogich
piaskach lasów sosnowych płucnica islandzka – ważny surowiec do
produkcji leków.
pośród
grzybów objętych ochroną na terenie Parku zaobserwowano tylko 5
gatunków. Są to pojawiający się wczesną wiosną, nawet już w
marcu, smardz wyniosły (stożkowaty), pasożytująca na drzewach żagwica
listkowata, czy będący w mikoryzie z sosnami szmaciak gałęzisty,
a także podgrzybek pasożytniczy i purchawica olbrzymia, której
owocniki osiągają często wielkość piłki futbolowej, a nawet
koszykowej. Wymienione gatunki w Parku spotykane są dosyć rzadko,
a nawet sporadycznie. Najliczniej z grzybów chronionych można
spotkać sromotnika bezwstydnego, grzyba o bardzo charakterystycznym
kształcie i intensywnym, słodko-mdłym zapachu.
Wszystkie
powyżej przedstawione gatunki roślin i grzybów zasługują na
szczególną uwagę. Wiele z nich to rośliny w Polsce bardzo
rzadkie, a kilka jest zagrożonych wyginięciem, dlatego określa się
je często mianem „gatunków specjalnej troski”. Więc nie
niszczmy stanowisk, na których rosną i nie zrywajmy ich.
Spośród
roślin występujących w Parku 36 gatunków znajduje się na
polskiej czerwonej liście gatunków zagrożonych wyginięciem,
wiele z nich to wyżej wspomniane rośliny chronione. Z gatunków
zaliczanych do wymierających w Parku występuje mięsożerna
aldrowanda pęcherzykowata, buławnik czerwony, starodub łąkowy i
tłustosz zwyczajny dwubarwny. Pozostałe 32 gatunki zaliczane są
do kategorii narażonej na wymarcie lub rzadkiej. Na szczególną
uwagę zasługuje tu dzwonecznik wonny, mający w Parku jedyne
stanowisko na Lubelszczyźnie, oraz kilka gatunków turzyc: turzyca
Davalla, t. strunowa, t. Buxbauma, t. torfowa, t. bagienna, t.
cienista i spokrewniona z nimi marzyca ruda. Wiele z nich tworzy całe
zespoły roślinne na znacznych powierzchniach, podczas gdy w innych
regionach kraju występują na pojedynczych stanowiskach.
Niezwykle
interesujący jest również fakt występowania na torfowiskach
Parku aż 9 taksonów (8 gatunków i 1 mieszaniec) roślin mięsożernych.
Należą do nich: aldrowanada pęcherzykowata, rosiczka długolistna,
r. pośrednia, r. okrągłolistna, r. owalna (mieszaniec), tłustosz
pospolity dwubarwny, pływacz zwyczajny, p. średni i p. drobny.
Rośliny
te w różny sposób przystosowały się do uzupełniania niedoborów
azotu, którego na torfowiskach nie mogą pobrać z gleby.
Aldrowanda i pływacze wykształciły do chwytania drobnych bezkręgowców
pułapki chwytne typu zapadkowego, ze specjalnym mechanizmem
zwalniającym. U pływaczy pułapka uległa modyfikacji w odmianę
podciśnieniową. Ofiara w momencie otwarcia zapadki jest zasysana z
wodą do wnętrza pustego pęcherzyka. Osobnik pływacza zwyczajnego
może wykształcić na jednym liściu ponad 400 takich pułapek.
Rosiczki i tłustosz mają pułapki kleiste. Liście rosiczek
zaopatrzone są w gruczołowate włoski, na końcu których znajdują
się kropelki „niby rosy” (stąd nazwa rośliny). Rosa ta jest
bardzo lepka i wonna, a jej zadaniem jest przywabianie owadów. Gdy
na liściu usiądzie owad, przykleja się do niego, a roślina zwija
liść, wydzielając substancje trawienne i wchłania
„rozpuszczone” białko ofiary, zostawiając tylko chitynowy
pancerzyk.
źródło:
Poleski Park Narodowy, dodano: 16.12.2005r.
|
