|
HISTORIA
OCHRONY TERENÓW OBECNEGO POLESKIEGO PARKU NARODOWEGO
Piękno
i wartość przyrody Polesia doceniano już na początku XX wieku,
idee utworzenia tutaj parku narodowego rodziły się w okresie międzywojennym.
Po raz pierwszy koncepcję utworzenia parku narodowego na Polesiu zgłosił
w 1933 r. prof. Władysław Szafer. Plany dotyczyły części
Polesia znajdującej się dzisiaj na terenie Białorusi. Kolejną
propozycję przedstawił prof. Tadeusz Wilgat w roku 1954. Jednak na
szczególne wyróżnienie zasługuje prof. Dominik Fijałkowski, który
zaproponował utworzenie parku narodowego w regionie obecnego parku.
Był to wówczas pierwszy w kraju projekt parku narodowego o
charakterze wodno-torfowiskowym, o pow. ok. 3000 ha. Początkowo
nazwany został Wytyckim Parkiem Narodowym.
Od tego
czasu koncepcje granic przyszłego parku ulegały zmianom. Na
obszarze Polesia prowadzono wówczas intensywne prace melioracyjne,
związane z budową Kanału Wieprz-Krzna. W latach 70. na Pojezierzu
Łęczyńsko-Włodawskim rozpoczęto eksploatację węgla kamiennego
(Lubelskie Zagłębie Węglowe). W takich warunkach utworzenie parku
narodowego nie był niemożliwe. Ochroniarze czynili jednak
starania, by zachować chociaż najcenniejsze obiekty przyrodnicze.
Niestety nie udało się uratować przed melioracją, osuszeniem i
zamienieniem na użytki zielone rozległego kompleksu Krowiego
Bagna. Natomiast z inicjatywy prof. Fijałkowskiego powstały w tym
rejonie 4 rezerwaty przyrody: w 1966 r. rez. „Durne Bagno” o
pow. 213,2 ha, w 1974 r. rez. „Jezioro Moszne” o pow. 205,12 ha,
w 1978 r. rez. „Jezioro Długie” o pow. 694,93 ha i w 1982 r.
rez. „Torfowisko Orłowskie” o pow. 671,73 ha. Łączna ich
powierzchnia wynosiła 1784,98 ha. W r. 1983 jako pierwsze w kraju
woj. chełmskie wprowadziło Ekologiczny System Obszarów
Chronionych. Powstały wtedy 4 parki krajobrazowe: Poleski,
Sobiborski, Strzelecki i Chełmski oraz 4 obszary chronionego
krajobrazu (Poleski, Chełmski, Pawłowski i Grabowiecko-Strzelecki).
W 1984 r. wojewódzki konserwator przyrody w Chełmie zlecił
wykonanie odpowiedniej dokumentacji naukowej. W r. 1986 zespół
pracowników Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w
Lublinie przekazał dokumentację do utworzenia Zachodniopoleskiego
Parku Narodowego. Dało to merytoryczne podstawy do złożenia w
1987 r. wniosku do Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów
Naturalnych w sprawie utworzenia parku. We wrześniu tego samego
roku został zrealizowany film o przyszłym parku narodowym, w reżyserii
Jana Walencika pt. „Chronić czy nie chronić”. Sprzyjająca
sytuacja dla powoływania nowych obszarów chronionych, jaka miała
miejsce w związku z obradami „okrągłego stołu”, pozwoliła
na powstanie Poleskiego Parku Narodowego. Został on utworzony na
mocy Rozporządzenia Rady Ministrów 1 maja 1990 r. na powierzchni
4813,35 ha.
Jako
park o charakterze wodno-torfowiskowym borykał się z problemami,
jakich nie miały inne parki. Podstawowym warunkiem zachowania jego
walorów przyrodniczych było utrzymanie odpowiednich stosunków
wodnych, zarówno ilościowych, jak i jakościowych. Problem ten
trudno było rozwiązać w pierwotnych granicach. Park obejmował
tylko część zlewni rzek Piwonii i Włodawki, co uniemożliwiało
kontrolę stanu stosunków wodnych. Biorąc to pod uwagę pracownicy
Parku już w 1991 r. opracowali koncepcję jego powiększenia. W
projekcie powiększenia wzięto pod uwagę powstanie w roku 1991
rezerwatu torfowiskowego „Bagno Bubnów” o pow. 1600 ha. W marcu
1991 r. projekt zaakceptowała Rada Naukowa Parku. Następnie
projekt w formie wniosku został skierowany do Ministra Ochrony Środowiska
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.
W
styczniu 1993 r. rozpoczął działalność Ośrodek
Dydaktyczno-Muzealny PPN w Załuczu Starym. Rozpoczęta została
szeroka działalność edukacyjna, powstały 2 ścieżki
przyrodnicze oraz wiele materiałów propagujących walory
przyrodnicze Parku. Z dniem 1 lutego 1994 r. Park został powiększony
do 9647,73 ha i otrzymał strefę ochronną, obejmująca obszar
13624,25 ha. Park podpisał porozumienie o współpracy z Szackim
Parkiem Narodowym na Ukrainie i Służbami Ochrony Przyrody w
Holandii. Zostało wyznaczonych ok. 80 km szlaków turystycznych,
wybudowano 5 nowych osad leśnych, utworzono szkółkę leśną. W
maju 1994 r. Park odwiedził Kardynał Józef Glemp Prymas Polski. W
maju 1996 r. Park przystąpił do opracowania planu ochrony, który
zatwierdzono do wykonania w styczniu r. 2000. W roku 2002 ukończono
i oddano do użytku Ośrodek Dydaktyczno-Administracyjny w
Urszulinie.
30
kwietnia 2002 powstały dwa Rezerwaty Biosfery „Polesie
Zachodnie” w Polsce i „Szacki” na Ukrainie. Trwają starania o
utworzenie rezerwatu biosfery po stronie białoruskiej. Równocześnie
prowadzone są prace o uzyskanie statusu transgranicznego Międzynarodowego
Rezerwatu Biosfery. Nadanie tak wysokiej rangi tym terenom świadczy
o ich ogromnym znaczeniu w europejskiej i światowej strategii
ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju.
źródło:
Poleski Park Narodowy, dodano: 16.12.2005r.
|
