|
PRZYRODA
NIEOŻYWIONA I KLIMAT GORCZAŃSKIEGO PN
Gorce są jednym z piękniejszych i dobrze zachowanych pod względem
przyrodniczym fragmentów Beskidów Zachodnich o powierzchni około
550 km2. Rozchodzące się od Turbacza w różnych kierunkach
grzbiety górskie z kopulastymi kulminacjami, poprzecinane głębokimi
dolinami potoków, stanowią charakterystyczne dla tego regionu
ukształtowanie terenu.
Niemal
całe Gorce zbudowane są z utworów fliszowych płaszczowiny
magurskiej. Flisz to skały, które osadziły się na dnie morza,
a następnie zostały wypiętrzone w wyniku ruchów górotwórczych.
Naprzemianlegle ułożonym warstwom piaskowców, łupków, zlepieńców,
mułowców i iłowców towarzyszą czasami wkładki z wapieni i
margli. Od momentu powstania, trwa nieustanne kształtowanie tych
gór przez czynniki zewnętrzne. Spływające potoki w wyniku
silnej erozji wgłębnej wytworzyły głębokie V - kształtne
doliny z licznymi progami, gruzowiskami i wodospadami. Na stromych
zboczach powstały leje źródliskowe, wąwozy, rowy rozpadlinowe,
spełzowiska oraz osuwiska, w których czasami tworzą się
niewielkie zbiorniki wodne np.: Pucułowski Stawek. Z trudniej
wietrzejących utworów skalnych przede wszystkim gruboławicowych
piaskowców i zlepieńców, powstały oryginalne w swych kształtach
wychodnie skalne. Mają one postać ambon, progów czy murów skalnych
i baszt. Do najciekawszych w obrębie Parku należą: Kudłoński
Baca, Czubaty Groń i Białe Skały.
Rodzaj
zalegających utworów skalnych ma zasadniczy wpływ na typy gleb
wytwarzających się na danym terenie. W Parku przeważają gleby
brunatne, z którymi związane są zwykle lasy regla dolnego i
strefy przejściowej między reglami. W reglu górnym, porośniętym
borem świerkowym, dominują gleby bielicowe właściwe i
skrytobielicowe. W miejscach silnie nawodnionych wytworzyły się
gleby bagienne, zabagnione i glejowe, a atkże się niewielkie
fragmenty torfowisk. Te ostatnie tworzą się zwykle na
grzbietach, w miejscach z ograniczonym odpływem wody.
Teren
Gorców jest silnie nawodniony, wpływa na to duża liczba źródeł,
wysięków wodnych, młak, które dają początek licznym potokom.
Wysokie są również sumy opadów rocznych, przekraczające na
szczycie Turbacza 1200 mm. Wzdłuż grzbietu Gorc Kamienicki -
Turbacz przebiega granica dwóch dorzeczy. Potoki odwadniające częściowo
zachodnią, południową i wschodnią część pasma zasilają
wody Dunajca. Należy do nich najdłuższy w Gorcach potok -
Kamienica, bardzo ciekawy pod względem hydrograficznym i
przyrodniczym. W dorzeczu Raby znajdują się cieki wypływające
z północnej i zachodniej części pasma, m.in. Olszowy Potok,
Konina i Porębianka. W Gorcach występują także źródła
mineralne. Obecnie eksploatowane i najbardziej znane leżą poza
granicami Parku np.: w Rabce i Szczawie.
Klimat
Gorców ma charakter typowo górski z wyraźnymi trzema piętrami
klimatycznymi:
-
umiarkowanie ciepłym, sięgającym do 750 m n.p.m., ze średnią
temperaturą roczną 6-8°C, sumą opadów rocznych do 800 mm i
okresem wegetacyjnym trwającym do 205 dni;
- umiarkowanie chłodnym, leżącym między 750 - 1100 m
n.p.m., ze średnią temperaturą roczną 4-6°C, sumą opadów
rocznych do 1000 mm i okresem wegetacyjnym trwającym do 195 dni;
- chłodnym rozciągającym się powyżej 1100 m n.p.m., ze
średnią temperaturą roczną do +3°C, sumą opadów rocznych do
1200 mm i okresem wegetacyjnym trwającym do 160 dni;
Pokrywa
śnieżna, która miejscami może sięgać 1,5 m wysokości, w wyższych
partiach utrzymuje się bardzo długo, szczególnie pod
drzewostanem i w głębokich dolinach potoków.
źródło:
Gorczański Park Narodowy, dodano: 09.12.2005
|
