|
SZATA
ROŚLINNA GORCZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO
Szatę roślinną Gorczańskiego Parku Narodowego tworzy rozległy
kompleks leśny, w którym znaczny udział mają fragmenty
naturalnej puszczy karpackiej. Pod wpływem czynników
klimatycznych, wraz ze wzrastająca wysokością szczytów wykształciły
się piętra klimatyczno-roślinne, charakterystyczne dla obszarów
górskich.
W piętrze
pogórza (450-600 m n.p.m.), które pierwotnie było porośnięte
przez żyzne lasy liściaste, leży niewielki fragment GPN. Jest
nim zabytkowy Park Wodzickich w Porębie Wielkiej, z wyjątkowo
cennym, naturalnym grądem lipowym.
Piętro
regla dolnego (obszar położony na wysokości 600-1050 m n.p.m.)
jest porośnięte przez lasy mieszane jodłowo-bukowo-świerkowe.
Spośród
14 zbiorowisk leśnych stwierdzonych na obszarze GPN, największą
powierzchnię zajmuje żyzna buczyna karpacka. Charakter buczyn
jest zależny od żyzności gleby, ekspozycji, rzeźby terenu,
wilgotności podłoża i wielu innych czynników. Najbardziej
rozpowszechniona jest typowa postać buczyny z bogatym runem, które
tworzą m.in.: żywiec gruczołowaty i żywokost sercowaty. W
wilgotnych i żyznych miejscach w sąsiedztwie źródlisk i cieków
spotkamy wilgotną buczynę, gdzie runo jest opanowane przez
czosnek niedźwiedzi, urzekający białymi kwiatami i wydzielający
intensywny zapach. Miejsca strome i kamieniste porasta buczyna z
miesiącznicą trwałą. Blado fioletowe kwiaty tej rośliny tworzą
po przekwitnięciu duże owoce łuszczyny, zwane "srebrnikami
judasza".
Podczas
wędrówki przez piętro regla dolnego można spotkać całą gamę
innych roślin kwiatowych, np.: kokorycz pustą, żywca
bulwkowatego, szałwię lepką, marzankę wonną. Stosunkowo
mniejszą powierzchnię w reglu dolnym zajmują bory jodłowo-świerkowe
i kwaśna buczyna górska. Głęboko w dolinach potoków spotyka
się bagienną olszynę górską i nadrzeczną olszynę górską,
którym niekiedy towarzyszą zbiorowiska ziołorośli z lepiężnikiem
wyłysiałym, tzw. łopuszyny. Na stromych zboczach i urwiskach
rozwijają się ziołorośla z parzydłem leśnym, modrzykiem górskim,
bodziszkiem leśnym i omiegiem górskim. Natomiast w źródliskowych
częściach potoków i na śródleśnych wysiękach wodnych tworzą
się młaki ziołoroślowe, gdzie spotyka się m.in.: knieć błotną,
tojada dzióbatego i rzadką zarzyczkę górską.
Najwyższe
wzniesienia, powyżej 1000 m n.p.m. porasta górnoreglowy bór świerkowy.
Surowe warunki klimatyczne i słabe gleby powodują, że w reglu górnym
świat roślin jest znacznie uboższy od dolnoreglowego. Runo
tworzą paprocie, mchy i borówka czernica. Rośliny spotykane
tylko w tej strefie wysokościowej, to: wietlica alpejska (paproć),
urdzik karpacki i listera sercowata (storczyk).
W
szacie roślinnej GPN szczególne znaczenie mają ekosystemy nieleśne,
które stanowią niespełna 6% powierzchni Parku. Bogactwo roślinności
na polanach ukształtowało się w wyniku długotrwałego wypasu i
koszarowania owiec i bydła. Do najcenniejszych zbiorowisk należą
żyzne łąki mieczykowo-mietlicowe. Miejscami w wyższych położeniach
pojawiają się duże płaty traworośli, z wysoko wyrastającą
ciemiężycą zieloną. Na stanowiskach podmokłych, przy źródliskach
i wysiękach, wytworzyły się młaki kozłkowo-turzycowe, a w ich
wilgotnym otoczeniu, bujne łąki ostrożeniowe z ostrożeniem
łąkowym i rdestem wężownikiem.
W
wymienionych zbiorowiskach ma swe stanowiska 130 gatunków roślin
związanych wyłącznie z polanami m.in. szafran spiski, zwanego
pospolicie krokusem, prosienicznik jednogłówkowy, mieczyk dachówkowaty,
pełnik europejski i tłustosz pospolity. Ponadto zbiorowiska roślinności
nieleśnej są siedliskiem 13 gatunków storczyków, m.in.:
storczyca kulista, podkolana biały, gółka długoostrogowa,
kruszczyk szerokolistny, ozorka zielona oraz stoplamki - plamisty
i szerokolistny.
Znaczne
powierzchnie zajmują ubogie łąki z bliźniczką psią trawką,
tzw. "psiary", wśród których występuje kilka godnych
uwagi gatunków, m.in.: dziewięćsił bezłodygowy, kuklik górski
i jastrzębiec pomarańczowy. Bardzo rzadko można spotkać w
psiarze niewielkiego storczyka - gołka białawego.
Na
polanach, gdzie od kilku dziesięcioleci zaprzestano wypasu i
koszenia, widoczny jest intensywny proces sukcesji leśnej, czyli
przemiany i ubożenia szaty roślinnej, prowadzący do ponownego
powstania lasu. Najpierw psia trawka ustępuje borówce czernicy,
która tworzy zbiorowisko zwane borówczyskiem. Później pojawiają
się pojedyncze naloty drzew, które z czasem zwierają się tworząc
młodniki.
Na
terenie Gorców stwierdzono ponad 900 gatunków roślin
naczyniowych, 250 gat. mchów i 116 gat. wątrobowców. Przyjmuje
się, że około 80% tych gatunków jak również 360 gat. porostów
i bogata flora grzybów ma swoje stanowiska na terenie Parku lub
jego otuliny. Znaczny udział stanowią rośliny górskie strefy
reglowej (np.: liczydło górskie, tojad dzióbaty), strefy
subalpejskiej (np.: miłosna górska, omieg górski, jaskier
platanolistny) i strefy alpejskiej (np.: tymotka alpejska,
wiechlina alpejska, kuklik górski). Prawnej ochronie podlega 113
taksonów, w tym 57 gat. porostów i 8 gat. grzybów.
źródło:
Gorczański Park Narodowy, dodano: 09.12.2005
|
