|
PTAKI
Informacje
ogólne
Wolin
– wyspa, która ‘zamyka’ obszar ujścia Odry jest jednym z
najciekawszych przyrodniczo fragmentów Polski. Bardzo duże zróżnicowanie
biotopów – od starych lasów położonych na morenowych wzgórzach,
przez wilgotne łąki i poldery nad Dziwną, archipelag bagnistych
wysepek w ujściu Świny, wąskie wydmowe mierzeje, plaże,
jeziora do morskich wód Bałtyku, umożliwia występowanie na
stosunkowo niewielkim obszarze wielu gatunków ptaków z różnych
grup ekologicznych, czy to w czasie lęgów czy migracyjnych
koncentracji. Woliński Park Narodowy swoimi granicami obejmuje większość
występujących na Wolinie biotopów - w tym zwłaszcza
najcenniejsze: stare wolińskie buczyny i deltowe obszary ujścia
Świny. Nie mniej cenne są wysokie klify, rozległy kompleks
starych lasów mieszanych i borów sosnowych, z malowniczymi
polanami – z wolna zanikającym świadectwem dawnej gospodarki
człowieka, czy zmienne nadmorskie plaże oraz przybrzeżne płycizny.
Taka swoista pajęczyna możliwości, umożliwia występowanie
wielu tysięcy gatunków organizmów żywych, często nawet nie do
końca odkrytych. Dotychczas w granicach Parku stwierdzono występowanie
ponad 220 gatunków ptaków, w tym około 140 gatunków lęgowych.
Korzystając ze światowych list gatunków najbardziej zagrożonych
– rzadkich i niedostatecznie poznanych w skali świata,
(=najcenniejszych) - awifaunę Wolina bardzo dobrze prezentują
przystępujące tutaj do lęgów: wodniczka , bielik i kania ruda.
Z pośród gatunków specyficznych dla Wolina, a ujętych w
Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt wymienić można: ohara, wąsatkę,
kanie czarną, biegusa zmiennego, podróżniczka, sowę błotną
czy puchacza oraz spośród gatunków spędzających tutaj okres
pozalęgowy: szlachara i podgorzałkę. Występowanie w Parku tak
wielu gatunków ptaków świadczy o jego bardzo dużej roli, jaką
odgrywa w ochronie ptaków w całym regionie. Znalazło to
potwierdzenie m.in. we włączeniu jego obszarów w sieć NATURA
2000 (wraz z Zatoka Pomorską, Zalewem Szczecińskim, wyspą Wolin
i częścią wyspy Uznam) czy do sieci Ostoi Ptaków o znaczeniu
Europejskim.
Wszystkie
gatunki ptaków podobnie jak i innych organizmów spełniają w
ekosystemie określoną rolę i są w nim niezbędne. Rola ptaków
w ekosystemie nabiera szczególnego znaczenia w Parku Narodowym,
gdzie m.in. są naturalnym czynnikiem regulacyjnym (np. ograniczając
rozwój pewnych grup owadów), w sposób naturalny wpływają na
zmianę składu gatunkowego (zoochoria – czyli roznoszenie
nasion przez zwierzęta, szczególnie zaś przez doskonale znaną
sójkę) i budowę drzewostanów (wskazują powiązania gatunków
z biotopami i ułatwiają prowadzeni właściwej ochrony). Są też
wreszcie nieocenionym źródłem wrażeń i doznań, które o każdej
porze roku spotykają wędrujących wolińskimi szlakami...
Ptaki
lasów
W
zajmujących blisko 42% powierzchni Parku lasach odpowiednie
biotopy znajduje kilkadziesiąt gatunków ptaków, z których
wiele należy do typowo leśnych, część preferuje strefę
ekotonu, a część w lasach znajduje jedynie miejsce
gniazdowania. Szczególne cenne gatunki występują w starych
buczynach. Są to związane z dziuplami: muchołówka mała (Ficedula
parva) – gatunek gniazdujący głównie w starych, cienistych
buczynach, siniak (Columba oenas) – gołąb, którego
pohukiwanie w okresie lęgowym często słychać w lasach
bukowych. Buczyny to również biotop bardziej pospolitych gatunków
- kowalika (Sitta europaea) znanego z umiejętności zalepiania
zbyt dużego otworu dziupli (lub skrzynki lęgowej), oraz
poruszania się głową w dół, co umożliwia mu specjalna budowa
nóg. Niemniej ciekawe będzie oglądanie kolorowego grubodzioba (Coccothraustes
coccothraustes) – rozłupywanie nasion owoców co umożliwia mu
masywny dziób (trzaski), słychać nawet z kilkudziesięciu metrów.
Grubodzioba najłatwiej jednak zobaczymy jesienią – gdy buczyny
oferują dużo łatwo dostępnego pokarmu – nasion buka, lub żołędzi
a barwy ptaka bardziej rzucają się w oczy. Kontrastowo
ubarwionego żółto-pomrańczowo-czarnego samca wilgi (Oriolus
oriolus), gniazdującego wysoko w koronach drzew, łatwiej będzie
nam usłyszeć, tym bardziej, że odzywa się bardzo
charakterystycznym, dźwięcznym fletowym gwizdem, niż go zobaczyć.
Gatunek ten ze względu na rozległe areały osobnicze zawsze jest
nielicznym w lasach Parku. W podmokłych dębowo-brzozowych lasach
na Mierzeji Przytorskiej gniazdują m.in. dzięcioł mały (Dendrocopus
minor) budujący dziuple w nawet zmurszałych pniach czy szczególnie
dużo i często śpiewający zaganiacz (Hypolais icterina), związany
z zaroślami. W okolicy Lubina spotykany jest gatunek związany z
lasami liściastymi - dzięcioł zielony (Picus viridis). Dla tego
dzięcioła mrówki są głównym składnikiem pokarmu, i bardzo
często poluje na nie „pieszo”. Bardzo charakterystyczny jest
jego głos, zwany „śmiechem diabła” o brzmieniu zbliżonym
do „kjukk jukk jukk”.
W
lasach mieszanych z dużym udziałem sosny powszechnie występuje
zięba (Fringila coelebs) – jeden z najbardziej licznych
europejskich gatunków; w okresie zimy spotkać będziemy mogli
jej kuzyna z północy – bardziej kontrastowo ubarwionego jera (Fringilla
montifringilla). Drozdy, chyba najłatwiej rozpoznawalne gatunki
lasów mieszanych - śpiewak (Turdus philomelos) – zawsze śpiewający
na wierzchołku drzewa, kos (Turdus merula) uparcie przetrząsający
ściółkę w poszukiwaniu pokarmu to najbardziej powszechni ich
przedstawiciele. O ich obecności świadczą również tzw. kuźnie
drozdów czyli miejsca gdzie rozbijają skorupki swoich
„ulubionych” ofiar – ślimaków. Nie mniej częsty jest
rudzik (Erithacus rubecula) spotykany od bardzo wczesnej wiosny aż
do pierwszych śniegów, a i czasami w pełni zimy lasy Parku są
pełne rudzików ciągnących z północy. W okresie lęgowym ten
wyróżniający się czerwona plamą na piersi ubarwiony ptaszek,
jest wyjątkowo nietowarzyski i wojowniczy szczególnie wobec
swojego gatunku – przepędza wszystkie rudziki w znacznej odległości
od gniazda, żyjąc w swoistej ‘samotności’. Wypełniający
las charakterystycznym „cil-calp” pierwiosnek (Phyloscopus
collybita) swoim wiosennym przylotem zwiastuje właściwe rozpoczęcie
wiosny, preferuje partie z gęstym podszytem, wśród którego,
nisko na ziemi zakłada gniazdo. Z kolei największego z krajowych
dzięciołów - dzięcioła czarnego (Dendrocopus martius) łatwiej
spotkać wśród mniej zwartych partii lasu ze starymi sosnami.
Charakterystyczne czarne ubarwienie z czerwoną czapeczką na głowie
(u samicy tylko na potylicy) czyni go łatwo poznawalnym.
Ulubionym smakołykiem tego dzięcioła są larwy mrówek w
poszukiwaniu, których potrafi nawet głęboko rozkopywać kopce
mrowisk. Wiosną para buduje gniazdo-dziuplę o głębokości
ok.50 cm z charakterystycznym, dużym „prostokątnym” (nie okrągłym)
otworem wlotowym. Wykucie dziupli zajmuje im do 3 tygodni, choć
najczęściej rozpoczynają budowę nawet kilku dziupli a
ostatecznie kończą jedną. W partiach ze starymi sosnami łatwo
również usłyszeć muchołówkę żałobną (Ficedula hypoleuca)
– szczególnie chętnie poluje ona na owady, łowione w
rozgrzanym powietrzu przy nasłonecznionych lukach, ścianach
drzewostanu. Lasy to wreszcie całoroczny biotop najpospolitszej
krajowej sowy - puszczyka (Strix aluco). Od stycznia do marca łatwo
usłyszeć jego pohukiwanie, rozlega się ono już o zmierzchu,
szczególnie intensywnie w okresie godów. Występuje on wszędzie
tam gdzie znajdzie dziuplaste, wypróchniałe drzewa oraz gryzonie
stanowiące jego podstawowy pokarm. W Parku jest gatunkiem
pospolitym. Innym gatunkiem sowy, częstym w lasach parku jest
sowa uszata (Asio otus) – miniaturka puchacza, żyjąca w zarówno
w lasach jak i parkach, zadrzewieniach. Gniazduje w starych
gniazdach innych ptaków lub dziuplach. W locie godowym słyszalne
są klaśnięcia skrzydłami. Poza okresem rozrodu grupuje się w
stada i migruje w poszukiwaniu pokarmu. Zimą często goszczą u
nas ptaki z północy – wówczas chętnie, przez wiele lat
wykorzystują na dzienną kryjówkę te same drzewa (szczególnie
gęste świerki, sosny, żywotniki) czasami nawet w bardzo uczęszczanych
miejscach miast i wsi. Lasy iglaste to biotop pospolitych gatunków
- mysikrólika (Regulus regulus) – najmniejszego z krajowych
ptaków, o wadze zaledwie 5 g i jego ściśle związanego z świerkiem
lecz o wiele rzadszego kuzyna - zniczka (Regulus ignicapilus),
sikory sosnówki (Parus ater), pełzacza leśnego (Certhia
familiaris), dzięcioła dużego (Dendrocopus major), strzyżyka (Troglodytes
troglodytes). W najbardziej ubogich borach sosnowych gniazduje
skowronek borowy (Lullula arborea) oraz nocny łowca lelek kozodój
(Caprimulgus euroaeus). Ten ptak wielkości kosa nie jest dla
niewprawnego oka łatwy do odróżnienia, co zawdzięcza
ochronnemu, imitującemu sosnową korę ubarwieniu oraz
preferowaniu wieczornych godzin aktywności. Poluje łowiąc w
locie duże motyle (głównie ćmy), żuki, chrabąszcze.
Najlepszym znakiem jego obecności jest wydawany wiosną głos: długotrwałe,
mruczące „errorrerrorr…” potocznie określane jako „przędzenie”
oraz poklaskiwanie skrzydłami. W Parku corocznie gniazduje kilka
jego par, głównie w okolicy Wisełki i na południu – koło
Wapnicy.
Wśród
drapieżników, z młodymi lasami iglastymi szczególnie związany
jest krogulec (Accipiter nissus) polujący na małe ptaki nawet w
najbardziej gęstych zaroślach. W koronach starych świerków usłyszeć
i zobaczyć można efekty pracy czasami gniazdującego już w
lutym krzyżodzióba świerkowego (Loxia curvirostra). Gatunek ten
wyprowadza lęgi nawet w czasie pełni zimy pod warunkiem urodzaju
nasion świerka. Klika jego par gniazduje na Mierzeji Przytorskiej
i okolicach Świętouścia.
Lasy
to również, a zwłaszcza ich najstarsze części, biotopy lęgowe
dla herbowego gatunku – bielika (Haliaetus albicilla). Ten największy
gniazdujący w Polsce drapieżnik osiąga rozpiętość skrzydeł
aż 2,5m i ciężar ok.5 kg. Ten dawniej nieliczny i silnie tępiony
ptak stopniowo zwiększa swoją liczebność. W całej Polsce
gniazduje ok.500 par. Dorosłe bieliki, które cechuje czysto biały
klinowaty ogon (taki jest od 5-tego roku życia) tworzą trwałe
pary, przywiązane w ciągu całego roku do miejsca gniazdowego.
Ze względu na doskonałą bazę żerową (70% pokarmu bielików
to ryby) szczególnie upodobał sobie lasy okolic Zalewu Szczecińskiego.
W jego pobliżu gniazduje około 100 par. Na terenie Parku
corocznie przystępują do lęgów 3-4 pary. Zdarza się, że
jedna para może mieć nawet 4-5 gniazd, w swoim rewirze i
przemiennie je użytkować. Gniazda, które użytkowane są przez
wiele lat stopniowo „rozrastają się” osiągając wysokość
nawet do 4m i wagę do 1 tony! (aby zbudować takie gniazdo ptaki
muszą przynieść ponad 10 tys.gałęzi) Nic, więc dziwnego, że
takie gniazda mogą unieść jedynie duże i mocne drzewa (na ogół
w wieku powyżej 100 lat), a takich w lasach jest średnio
zaledwie 1 na 1000. Bielik wyprowadza jeden lęg w roku. Jaja
(1-3) samica znosi czasem już w lutym na ogół w marcu. Młode
pisklaki klują się w kwietniu i maju, by po około 10 tygodniach
pobytu na gnieździe podejmować samodzielne łowy.. Młody ptak,
aby osiągnąć wagę około 4,5 kg musi zjeść ponad 12 kg mięsa.
Gniazdo pozostaje jednak na ogół dla nich jeszcze nawet przez
kilka miesięcy miejscem noclegowym, tam też dorosłe ptaki początkowo
„dokarmiają” je. Dla młodych bielików, które przez
pierwsze 4-5 lat swojego życia koczują prawie w całej Europie
(ptaki z Polski obserwowane są m.in. we Włoszech i w Norwegii)
najgorszym jest 1 rok. W tym czasie ginie ich najwięcej – nawet
do 60%. Jest to efektem kolizji z liniami energetycznymi,
zatruciami, kłusownictwem czy też długotrwałym brakiem sukcesów
łowieckich. W okresie zimy w rejon Wolina przylatują bieliki z północy
– po zamarznięciu ich łowisk, stąd w okresie ciężkich zim
spotykane są koncentracje nawet kilkudziesięciu bielików na krótkim
odcinku wolnego od lodu toru wodnego, czy wzdłuż brzegu morza.
Gniazda swoje budują tutaj również kanie: ruda (Milvus milvus),
swoją nazwę gatunkową zawdzięcza dobrze widocznemu w locie
rdzawoczerwonemu ogonowi i brzuchowi. Ptak ten potrafi wiele
godzin spędzić na szybowaniu w prądach powietrznych (angielska
nazwa kań ‘kite’ oznacza dosłownie latawiec). Poluje na małe
ssaki, płazy, gady i owady jak również nie gardzi padliną. Jej
kuzynka kania czarna (M.nigrans), jest znacznie mniej kolorowo
ubarwiona , bardziej związana z wodą, gdzie zdobywa większość
pokarmu w dużej części padlinę i zwierzęta chore; myszołowy
(Buteo buteo), jastrzębie (Accipiter gentilis) oraz trzmielojad (Pernis
apivorus) - orocznie 1-2 pary tego gatunku przystępują do lęgów
się na terenie Parku. Głównym jego pokarmem są owady błonkoskrzydłe
(osy, pszczoły, szerszenie) i ich larwy. Do podziemnych gniazd os
po prostu dokopuje się, zabierając je całe lub ich ich części
(tzw.plastry) do gniazda. W związku z dostępnością ulubionego
pokarmu przylatuje on z zimowisk dopiero w maju i po zakończeniu
lęgu szybko powraca (już w sierpniu), przez co dla wielu
obserwatorów ptak ten jest mało znany.
Ptaki
jezior
Kompleks
położonych przy wschodniej granicy Parku tzw. jeziorach
warnowskich’ stanowi biotop dla gatunków związanych z płytkimi
eutroficznymi zbiornikami wodnymi. Gniazdują tutaj: trzciniak (Acrocephalus
arundinaceus), trzcinniczek (Acrocephalus), perkozek (Tachybaptus
ruficollis), 2-3 pary gęsi gęgawej (Anser anser), kilka par
perkoza dwuczubego (Podiceps cristatus), głowienka (Aytha ferina)
czy bardzo skryta kropiatka (Porzana porzana). W skarpach lub
wykrotach drzew, norki lęgowe kopie ziomorodek (Alcedo athis),
gatunek bardzo łatwy do obserwacji - w czasie polowania
przesiaduje na gałęziach wzdłuż brzegów a w czasie przelotu charakterystycznie
gwiżdże. Niektóre pary zimorodków swoje norki kopią w
gliniastych skarpach nawet kilkaset metrów od najbliższej wody.
Corocznie do lęgów przystępuj tutaj para łabędzi niemych (Cygnyus
olor), szczególnie chętnie korzystających z dokarmiania przez wędrujących
szlakiem wzdłuż brzegów jeziora. W okresie migracji na
jeziorach wypoczywają stada gągołów (Bucephala clangula) -
zimuje na wodach południowej Europy. Gnieździ się w dziuplach
(szczególnie dzięcioła czarnego) nawet kilka metrów nad ziemią.
Młode potrafią doskonale chodzić po gałęziach i skakać,
zaraz po opuszczeniu dziupli dobrze pływają i nurkują; nurogęsi
(Mergus mergus) i szlacharów (Mergus serrator). Jeziora są
bardzo ważnym terenem łowieckim dla gniazdujących wewnątrz
kompleksu leśnego bielików i kań oraz koczujących rybołowów
(Pandion haliaetus) – gatunek w Polsce rzadki, żywi się wyłącznie
rybami łowionymi w wodzie. Rybołów doskonale nurkuje, nawet całkowicie
zanurzając się w wodzie. Gniazduje nawet kilka kilometrów do łowiska,
zawsze na wierzchołku wysokiego drzewa; kormoranów (Phalacorax
carbo) gatunku silnie zwiększającego swoją liczebność, na
terenie Parku jak dotychczas przebywa jedynie okresowo – polując
na ryby na jeziorach lub zalewie. Przybrzeżne płycizny Zatoki
Pomorskiej – szczególnie w okolicy Wisełki stanowią stała
ostoję, gdzie obserwuje się stada nawet kilkuset ptaków. Po każdym
polowaniu kormoran musi wysuszyć skrzydła – charakterystycznie
je rozkładając – w czasie nurkowania nie są one chronione
kieszeniami z piór. To również w pobliżu jezior najłatwiej
jest spotkać kukułkę (Cuculus canorus).
Ptaki
delty Świny
Delta
Świny to obszar ponad 3000 ha bagnistych wysp, szuwarów i płytkich
wód. Około 1700 ha tych terenów leży w granicach Parku (ok.17%
jego powierzchni). Ptaki wysp - związane z tym terenem ptaki to
zarówno gatunki pospolite (np.trzciniak,potrzos) jak i rzadkie
nawet w skali świata (wodniczka). Wśród bardziej znanych
wymienić można trzciniaka (Acrocephalus arundinaceus),
rokitniczkę (Acrocephalus schoenobaenus), brzęczka (Locustela
luscinoides) czy potrzosa (Emberiza schoeniculus) zwanego wróblem
trzcinowym. Inne związane z szuwarami trzcinowymi wysp gatunki
to: bąk (Botarus stelaris) – spotykany tylko w okresie
migracji, lęgowa gęgawa (Anser anser), błotniak stawowy (Cirucs
aeruginosus) - drapieżnik wielkości myszołowa, gniazdujący w
rozległych trzcinowiskach. Tamże poluje wypatrując zdobyczy w
aktywnym locie nisko nad wodą lub szuwarami. Wśród rzadkich
turzycowisk z pojedynczo rosnącą trzciną do lęgów przystępuje
wodniczka (Acrocephalus paludicola) Gatunek z rodziny pokrzewek;
większa od wróbla, smukła, waży ok.13g; jej biotop to rozległe
podmokłe szuwary turzycowe i z niewielkim udziałem trzciny.
Wyprowadza 1-2 lęgi w roku. Z zimowisk z zachodniej Afryki
przylatuje w kwietniu, odlatuje w sierpniu-wrześniu. Gniazda
buduje nisko nad ziemią w osłonie kęp turzyc. Ważnym składnikiem
jej pokarmu są pajęczaki. Ze względu na przywiązanie do
specyficznego, zanikającego biotopu uznawana za gatunek wskaźnikowy
występowania naturalnych turzycowisk. Jej zasięg obejmuje wyłącznie
wschodnią i środkową część Europy. Stanowiska w Delcie Świny
są największymi na Pomorzu Zachodnim. W roku 2003 stwierdzono
tutaj ok.40 śpiewających samców. W Polsce najliczniej występuje
nad Biebrzą i na Polesiu Lubelskim. Jest zagrożonym w skali świata
ze względu na zanik odpowiednich siedlisk i ograniczony areał
występowania. Bardzo rzadkim gatunkiem lęgowym na wyspach delty
Świny jest sowa błotna (Asio flameus) – związana z otwartymi,
podmokłymi terenami. Poluje głównie na drobne ssaki. W okresie
lęgowym, co jest ewenementem wśród sów na ogół buduje
starannie wykończone gniazdo. Wówczas też w obronie lęgu
atakuje nawet człowieka głośno klaszcząc skrzydłami.
Błotniste
partie wysp z halofilną roślinnością to miejsca lęgów
biegusa zmiennego (Calidris alpina) . Gatunek ten wielkością
zbliżony do szpaka, główne swoje lęgowiska ma w dalekiej
tundrze, jednak podgatunek schinzi gniazduje wokół Bałtyku. W
delcie Świny (jednym z dwóch miejsc na Bałtykiem w Polsce) do
niedawna utrzymywał się jako stały gatunek lęgowy, obecnie
niestety już tylko sporadycznie. Takie słone płytkie jeziorka
to również ulubione miejsca wypoczynku migrujących batalionów
(Philomachus pugnax). Wśród zwartych szuwarów trzcinowych łatwo
spotkać – wąsatkę (Panurus biarmicus) – kolorowo
ubarwionego ptaka nieco większego od sikor, który żywi się
nasionami trzciny. Od lipca najczęściej spotkamy wąsatki w
stadkach rodzinnych, często odzywających się metalicznym „tsii,
tsii”. Ptaki wód zalewu – wody zalewu to miejsca lęgowe w
strefie przybrzeżnej wysp dla takich gatunków jak: głowienka (Ayhta
feruina) - do lęgów przystępuje późno, bo dopiero wtedy gdy
wyrośnięte tegoroczne turzyce i trzciny zapewniają jej
odpowiednie schronienie dla zniesionych jaj – nawet w maju i
czerwcu; czernica (Aytha fuligula), łabędź niemy (Cygnyus olor)
i nielęgowy kormoran czarny (Phalacroax carbo). Ptaki brzegów
wysp – ze strefą brzegową wysp szczególnie związane są
nurogęś (Mergus mergus), ostrygojad (Hamaetopus ostralegus) i
sieweczki (Haradrius sp.) – podejmujące próby lęgów oraz
ohar (Tadorna tadorna). Ulubionym miejscem lęgów tej kolorowo
ubarwionej kaczki to nory (lisie, królicze) wybudowane w pobliżu
wody (wały, skarpy, klify, wydmy). Chętnie zajmuje sztuczne nory
– rury lub stogi siana. Ptaki gniazdujące w Polsce zimują na
zachodzie Europy. W przeszłości bardzo poszukiwanym był puch
ohara zbierany z jego gniazd po wyprowadzeniu lęgów. W Parku
sporadycznie podejmuje lęgi również na klifach. Obszar delty Świny
to również miejsce przebywania licznych gatunków mew i rybitw,
z których lęgi na wyspach aktualnie wyprowadza mewa srebrzysta (Larus
argentatus).
Ptaki
brzegu morza i Zalewu Szczecińskiego
Gatunki
spotykane na brzegu morza w okresie wiosenno-letnim to wyprowadzające
lęgi na klifach, a rzadziej na samej plaży – pliszka
siwa(Motacila alba), trznadel (Emberiza citrinela). W urwistych ścianach
klifów gniazduje kolonijnie brzegówka (Riparia riparia) czasami
wśród licznych jej norek znaleźć można nieco większą
bardziej owalną norkę zimorodka. W przyklifowych zaroślach
gniazduje dziwonia (Carpodacus erythrinus) – gatunek stopniowo
przesuwający swój zasięg na zachód a do niedawna rzadka
mieszkanka wilgotnych lasów i zarośli głównie na północy i
wschodzie. Bardzo rzadkim gatunkiem lęgowym jest sieweczka obrożna
(Haradrius hiaticlua) gniazdująca na plaży – częściej
spotkamy ją w okresie migracji.. Corocznie w pobliżu brzegu
(klif, las przy krawędzi klifu) gniazduje 1-2 pary krzyżówek (Anas
platyrchynhos). Na bardziej „dzikim” brzegu Zalewu Szczecińskiego
oprócz w/w gatunków corocznie lęgi wyprowadza kuliczek piskliwy
(Actitis hypoleucos) – bardzo ruchliwy i łatwy do rozpoznania
ptak wielkości skowronka, podejmujący polęgowe wędrówki aż
nad Ocean Indyjski. Obserwowany jest jednak na bałtyckich plażach
nawet w czasie zimy. Brzegi Zalewu to ulubione miejsce łowieckie
kobuza (Falco subbuteo) – mniejszego kuzyna sokoła wędrownego
- jego miniatura. Gniazduje w lasach w pobliżu terenów otwartych
gdzie poluje na owady i małe ptaki, Jego ulubiony pokarm to ważki,
które zwinnie łapie szponami w locie. W okresie chłodów łapie
małe ptaki. Dla wszystkich ptaków lęgowych w strefie plaży
najpoważniejszym zagrożeniem jest penetracja plaż przez ludzi
– co zakłóca ich spokój, płoszy i niszczy lęgi. Już od
sierpnia plaże stają się miejscem wypoczynku i żerowania dla
powracających z legowisk ptaków siewkowych – m.in. biegusa
zmiennego, rdzawego, morskiego, siewnicy, ostrygojadów.
Migracje
Okres
jesienno – wiosennych migracji ptaków to czas ich wielkich
koncentracji na obszarze całego estuarium Odry. W trakcie
przelotu na zachód Europy wypoczywają i żerują tutaj stada gęsi
i kaczek. Już od czerwca wody kanałów Świny są schronieniem
dla pierzących się kaczek, w tym wieluset głowienek, czernic i
krzyżówek. Wówczas też pojawiają się koczujące mewy małe (Larus
mionutus), rybitwy wielkodziobe (Sterna caspia), rybitwa zwyczajna
(Sterna hirundo). Od sierpnia rozpoczyna się intensywny przelot
ptaków z legowisk na północy Europy. Wówczas ciągną tutaj
liczne klucze żurawi i gęsi, stada świstunów i rożeńcy –
rzadkich już kaczek w tej części Europy. Bardzo dobre warunki i
na ogół czasowe tylko zalodzenie wód na wodach Zalewu Szczecińskiego
i Zatoki Pomorskiej pozwala na zimowanie wielotysięcznych stad
lodówek (Clangula hyemalis), szlacharów (Mergus serrator) –
osiągających jedne z największych europejskich koncentracji,
markaczek (Melanita nigra), uhli (Melanita fusca), edredonów (Somateria
mollisima). Zimę spędzają tutaj również drapieżniki z północy
Europy – bieliki, myszołowy włochate. Wody - szczególnie
Zalewu Szczecińskiego, stanowią ważne miejsce zimowania dla
wielotysięcznych stad podgorzałek (Aytha fuligula ) i ogorzałek
(Aytha ferina). Zdarzają się również pojawy gatunków niezwiązane
z migracjami a będące wynikiem warunków atmosferycznych lub
ekspansji gatunku – np. warzęcha (Platalea leucorodia),
wydrzyki (Stercoraroius sp.) Szczególne znaczenie tych obszarów
dla ptaków w okresie migracji było jednym z powodów do włączenia
ich w sieć NATURA 2000 oraz ostoi ptaków o znaczeniu
kontynentalnym.
Ochrona
i badania
Park
realizując całościową ochronę przyrody - ochronę awifauny,
traktuje jako jedną z ważniejszych jej elementów. Obejmuje ona
przede wszystkim:
Ochronę biotopów – jest najważniejsza dla ochrony całych
grup jak i poszczególnych gatunków. Właściwie realizowana
zapewnia długotrwałe efekty. Park realizuje ją jako:
Ochrona
bierna –pozostawianie drzew martwych i dziuplastych, drzew
obumierających,
Ochrona czynna – reaktywacja wypasu i gospodarki łąkarskiej w
delcie Świny w celu odtwarzania biotopów siewkowych i wodniczki,
różnicowanie struktury drzewostanów,
Ochrona strefowa –wyłączanie z wszelkich działań (w tym również
przebudowy) strefą ochroną stanowisk gatunków najrzadszych.
Wśród
prowadzonych badań wiele tematów dotyczy właśnie awifauny –
w trybie ciągłym od kilkunastu lat kontrolowane są gniazda
bielików, a pisklęta obrączkowane i mierzone, wspólnie z Ogólnopolskim
Towarzystwem Ochrony Ptaków prowadzone są badania ptaków w
delcie Świny.
Ochrona
gatunków – dotyczy wybarnych gatunków i opiera się o
specjalnie opracowane programy. Aktualnie realizowany jest
prowadzony od roku 1994 program restytucji puchacza (Bubo bubo) który
ma na celu przywrócenie tego gatunku awifaunie Wolina. Puchacz
– największa sowa Europy, rozpiętość skrzydeł do 2m , ciężar
do 3 kg. Na głowie charakterystyczne uszy – pióra o dł.ok.8cm.
Puchacz jest typowo nocną sową choć aktywny może być również
w dzień. Najłatwiej wykrywalny jest w okresie godowym (II-IV)
kiedy to odzywa się charakterystycznym, choć zmiennym głosem
– najczęściej głębokim „u-huu”. Puchacz tworzy stałe
pary osiadłe w rewirze w ciągu całego roku, gniazduje w
spokojnych miejscach – na starych gniazdach dużych ptaków lub
na ziemi, poluje na terenach otwartych, nad wodami lub w lasach.
Żywi się ssakami, gryzoniami, płazami i ptakami. Jest doskonałym
myśliwym stąd potrafi zająć gniazdo praktycznie każdego ptaka
nawet bielika. W Polsce jest gatunkiem nielicznym, głównie w
Karpatach, Białostockiem, na Mazurach i rozproszony na Pomorzu,
choć lokalnie osiąga większe zagęszczenia (np. w dolinie
Biebrzy). Celem restytucji puchacza w Wolińskim Parku Narodowym
jest odtworzenie miejscowej populacji lęgowej, która zanikła
najprawdopodobniej na początku XX wieku. Wykorzystywana metoda
– odchowu i udziczania piskląt urodzonych w niewoli, w
specjalnie wybudowanych w tym celu wolierach pozwala na pełne
kontrolowanie pochodzenia wypuszczanych ptaków a dzięki
zastosowaniu telemetrii śledzeniu ich losów w ciągu kilku miesięcy
po wypuszczeniu na wolność. Z wypuszczonych dotychczas ponad 30
ptaków około 3 przebywa na Wolinie, a prawdopodobnie para lęgowa
na wyspie Uznam.
Ptaki
na terenie Zagrody Pokazowej Żubrów Na teren Zagrody trafiają
ptaki po kolizjach, chore i odrzucone z lęgu etc., W miarę
posiadanych środków są one leczone i rehabilitowane, niektóre
osobniki trafiają do specjalistycznych lecznic przy ZOO w
Poznaniu lub w Warszawie. Ptaki, które można oglądać w
wolierze na terenie zagrody są tymi, które nigdy już nie wrócą
do natury, ze względu trwałe kalectwo. W ten sposób trafiają
tutaj myszołowy, bociany białe, jastrzębie a czasem nawet rybołowy
czy orliki krzykliwe oraz bieliki
źródło:
Woliński Park Narodowy, dodano: 08.12.2005r.
|
